Unselected
Yoga Felsefesi Nedir? Yoganın 8 Basamağını Keşfedin
Yoga, özellikle son dönemde ülkemizde popülaritesi artan bir düşünce ve egzersiz biçimi. Bugün de yoganın felsefesini konuşacağız!
Unselected
Yoga felsefesi, Hindistan kökenli bir tür düşünce ve egzersiz biçimidir. Temel olarak fiziksel, ruhsal ve zihinsel uygulamalardan oluşur ve kişinin, çeşitli egzersizler ile evrenle bütünlük sağlamasını hedefler. Düşünce bakımından Budizm ile birçok benzerliği bulunur. Budizm, hayattaki acıları kabul eder ve bu acılardan kurtulmak için zihnin eğitilmesi gerektiğine inanır. Bu durum yogada da vardır. İnsanın acı çekebilecek bir varlık olduğu fikri, yoga felsefesinin merkezinde yer alır. İnsan, zihnini ve bedenini eğiterek acılarını özgürleştirir. Böylelikle acılara odaklı bir yaşantıdan kurtulur.
Unselected
Son derece ilgi çekici bir felsefe üzerine temellenen yogada zihin ve bedenin eğitilebilmesi için çeşitli adımlar bulunur. Bu adımlar, yoga felsefesi basamakları olarak da tanımlanabilir. Olumsuz her şeyden arınma, olumlu yanları kuvvetlendirme ve yoga hareketlerini benimseme başta olmak üzere 8 basamağa dahil olan her bir adım; yoga felsefesinin benimsenmesini sağlar.
Yoga Felsefesi Nedir?
Yoga felsefesi, yaşamın acılarla dolu olduğu ama insanın bu acıları dönüştürebileceği ve kendisini özgürleştirebileceği düşüncesini merkeze alır. Zihin ve beden eğitildiğinde insan, artık acıya odaklı bir şekilde yaşamak zorunda kalmaz. Yoganın güç aldığı düşüncelerden bir diğeri, karma yasasıdır. Karma yasası, Doğu felsefelerinin büyük bir kısmında yer alan bir düşünce biçimidir. Bu düşünceye göre her eylemin bir sonucu bulunur. Dolayısıyla pozitif eylemlerde bulunmanız, pozitif sonuçlara ulaşmanız anlamına gelir.
Karma yasası, yoga felsefesini de şekillendirdiğinden son derece önemlidir. Evrende her şeyin birbiriyle bir bağlantısı bulunmakta olup bu bağlantının kavranması, yaşam döngüsüne sıkıca tutunmayı mümkün kılacaktır. Bu düşünce biçimine ulaşabilmek için kişi, bedenini ve zihnini eğitmek durumundadır. Bunun için yogada çeşitli egzersizler bulunur. Bu egzersizler, düzenli bir şekilde yapıldığında kişi hem bedensel hem de ruhsal anlamda farklı bir aşamaya geçer.
Prana ve kundalini olmak üzere çeşitli enerjilere yoğunlaşan yoga, birtakım egzersizler sayesinde bedendeki enerjinin dengelenmesine katkıda bulunur. Bedensel enerjinin dengeli bir hal alması, kişinin özellikle zihinsel anlamda kendisini bir üst noktada bulmasını sağlayacaktır. Ayrıca bedensel sağlık da gözetilmiş olduğundan fiziksel ve ruhsal bütünlüğe ulaşılacaktır.
Unselected
Yoganın 8 Basamağı Nedir?
Yoga felsefesi yama, niyama, asana ve pranayama başta olmak üzere 8 farklı basamağa sahiptir. Bu basamakların her biri, yogadaki sistemi oluşturur. Yogadaki 8 basamağın temeli Patanjali’nin yazılarına göre oluşturulmuştur. Patanjali’nin Yoga Sutraları, yoga pratiklerinin oluşturulmasını sağlayan çok özel bir kaynaktır. MS 400 yılında yazılan bu kaynakta, temel olarak 195 maddeden oluşan sutralar bulunur. Fakat günümüzde yoga pratikleri 8 basamaktan oluşur. Bu basamakların her biri, yoga felsefesinin çok daha iyi anlaşılabilmesini sağlar.
Yoga felsefesinde benimsenen 8 basamak genel hatlarıyla şu şekilde sıralanabilir:
- Yama: Olumsuz her şeyden arınma
- Niyama: Olumlu yanları kuvvetlendirme
- Asana: Yoga hareketlerini benimseme
- Pranayama: Nefesi kontrol etme
- Pratyahara: Duyuların denetim altına alınması
- Dharana: Konsantrasyon
- Dhyana: Meditasyon
- Samadhi: Evrenle bütünlük sağlama
Bu basamakların her biri, yoganın temel prensiplerinin oluşmasını sağladığından son derece önemlidir.
1. Yama: Olumsuz Her Şeyden Arınma
Yoga felsefesi 8 basamağının ilki yamadır. Bu aşamada kişi, olumsuzluklardan ya da kötü olan her şeyden arınmaya başlar. Yama kapsamında yer alan çeşitli kurallar bulunur. Bu kurallar, çevre ile iletişime girerken yapılması gerekenler olarak tanımlanabilir. Temelde 5 kural yer alır ve bu kurallar;
- Ahimsa: Zarar vermemek
- Satya: Doğruluk
- Asteya: Çalmamak
- Brahmacharya: Bedensel zevkleri kontrol altına almak
- Aparigraha: Kıskanmamak şeklinde sıralanabilir.
Kişi, “ahimsa” ilkesi dahilinde, çevresinde gördüğü hiçbir canlıya ya da nesneye zarar vermemelidir. Nazik ve şefkatli hareket etme, iletişim halinde olunan canlıların ve nesnelerin korunmasını sağlar. Öte yandan “satya”, yaşamın merkezine doğruluğu koymayı ifade eder. İnsan, yalan söylememelidir. Beyaz yalanlara sıklıkla başvurulan bir dünyada, her zaman doğruyu söylemenin önemli olduğuna vurguda bulunan satya adımını “asteya” takip eder. Başkasına ait bir malın çalışmaması, asteya’nın temelinde yer alır. Bize ait olmayan her şeyden uzaklaşmak, yoga felsefesinin temelinde yer alan önemli düşüncelerden bir tanesidir.
Bir sonraki basamak olan “brahmacharya”, bedensel zevklerin kontrol altına alınması gerektiğini ifade eder. Bu adım sadece cinsel ilişkiden uzaklaşmayı merkeze almaz. Aslında bedensel zevklerin tamamından uzaklaşılması gerektiği brahmacharya’nın temelinde yer alır. Kişinin parterine karşı dürüst olması ve ona sadık kalması başta olmak üzere birçok anlama sahip olan bu adım, zihinsel sağlığı da destekler. Yoga felsefesi yama ilkelerinden sonuncusu “aparigraha”dır. Başkalarının sahip olduğu şeyleri kıskanmamak, çok daha sakin bir yaşantıyı mümkün kılacaktır.
Unselected
2. Niyama: Olumlu Yanları Kuvvetlendirme
Yoga felsefesinin 8 adımından ikincisi niyama olarak ifade edilir. Bu adımın merkezinde kişinin olumlu yanlarını kuvvetlendirmesi yer alır. Kendimizle kurduğumuz ilişkiye odaklanan niyama; suacha, santosa, tapas, svadhyaya ve ıshvara pranidhana adımlarından meydana gelir. “Saucha”, bedenin ve zihnin arındırılmasıdır. Bunun yanı sıra “santosa”, kişinin elinde olan şükretmesi olup yaşamın getirdiği tüm olumsuzluklara karşı direnmeyi ifade eder. Bir sonraki ilke olan “tapas”, içimizdeki ateşi körükleyebilecek uygulamaların tamamıdır. Bir nevi, iç motivasyon olarak tanımlanabilir. “Svadhyaya” ise kişisel gelişime odaklanan her şeydir. Son adım “ıshvara pranidhana”; bir öğretmen, usta ya da birliğe adanmışlık şeklinde tanımlanır.
3. Asana: Yoga Hareketlerini Benimseme
Yoga felsefesi 3. adımı yoga hareketleridir. Zihinsel ve bedensel bütünlüğe ulaşılabilmesi için çeşitli egzersizlerin yapılması gerekir. Yoga duruşları olarak da ifade edilen bu egzersizler, temel olarak “asana” şeklinde ifade edilir. Her bir hareket hem zihne hem de bedene odaklanır. Bu nedenle egzersizlerin doğru yapılması, istenilen sonuçların elde edilmesine katkıda bulunur.
4. Pranayama: Nefesi Kontrol Etme
Pranayama, nefesi kontrol etme adımı olarak bilinir. Bu adımda kişi, nefesini nasıl kontrol etmesi gerektiğini öğrenir. Doğru nefes alışverişi, beden ve zihne odaklanılmasını sağlar. Nefes döngülerinin bilinçli bir şekilde sürdürülmesi sayesinde enerji, bedenin farklı noktalarına kolaylıkla ulaştırılabilir. Nefes alışverişinin doğru yapılabilmesi için çeşitli egzersizlerin yapılması mümkündür. Ayrıca nefes farkındalığı adına nefese odaklanmak, diyaframdan nefes almak; nefesi kontrol etmenin yöntemleri olarak sıralanabilir.
5. Pratyahara: Duyuların Denetim Altına Alınması
Duyuların denetim altına alınması şeklinde ifade edilen “pratyahara”, yoga felsefesi noktasında önemli adımlar arasında yer alır. Zihin ve bedeni özgürleştirmenin yöntemlerinden biri olarak kabul edilen pratyahara, bilinci, çevresel uyarıcılardan kurtarmaktır. Meditasyon için hazırlığın son aşaması olarak da değerlendirilebilen duyuların deneyim altına alınması, çevredeki ses ve görüntülerin algılanması ama bilincin bu uyarılarla meşgul edilmesinin engellenmesi şeklinde ifade edilebilir.
Kişi, bu aşamada dış dünyaya yönelik algılarını bir nevi geri çeker. İç dünyasına odaklanmaya başlar. Aslında burada, duyuları sakinleştirmek önemlidir. Bu durum, kişinin içsel bir sessizlik elde etmesini sağlar. Bu aşama, daha önce de bahsedildiği üzere meditasyon için son hazırlık aşamasıdır. Çünkü kişi, artık iç dünyasına nasıl odaklanması gerektiğini bilir. Zihnin gürültüsünü azaltarak meditasyon uygulamasında derinleşmeye başlar.
Unselected
6. Dharana: Konsantrasyon
Yoga için önemli adımlardan bir diğeri “dharana”dır. Odaklanma ya da konsantrasyon olarak tanımlanan bu aşamada kişi, acıdan özgürleşmek adına gerçekleştireceği içsel yolculuğa başlar. Nefes tekniklerinin doğru bir şekilde uygulanabilmesi, dharana aşamasında son derece önemlidir. Çünkü artık beden ve zihin için gerekli olan enerji, vücudun farklı bölgelerine gönderilir. Uygulayıcı, tüm dikkatini vücudunun tek bir bölgesine ya da zihnindeki bir görüntüye odaklayabilir. Bu uygulama, aslında gündelik yaşamda da zihni yoran uyarıcılardan uzaklaşılmasını sağlar.
Dhrana’nın farklı amaçları bulunmakla birlikte zihinsel dağınıklığı azaltmak, temel hedef olarak bilinir. Zihinsel karmaşıklık ve dağınıklığın azalması, beden ve zihnin çok daha uyumlu bir şekilde çalışmasını olanaklı hale getirir. Zihnini sakinleştirmeyi başaran kişi, içsel huzuru yakalama konusunda da son derece başarılı olacaktır. Bu nedenle yoga felsefesi aşamaları arasında yer alan dharana, uygulayıcı açısından birçok bakımdan önemlidir.
Düzenli ve sistematik bir şekilde egzersizlerin yapılması, odaklanmanın artırılmasını sağlar. Bu nedenle yoga hareketlerinin haftanın belirli günleri, düzenli olacak şekilde yapılması oldukça önemlidir. Ayrıca sistemli çalışma, vücudun hareketlere adapte olmasına katkıda bulunur. Konsantrasyonun sağlanması adına yapılan egzersizlerin tamamı; kişinin stres unsurlarından uzaklaşmasına destek olur. Öte yandan zihinsel berraklığın elde edilmesini sağlar. Böylelikle kişi, olaylara çok daha geniş bir perspektiften bakma ve zihnini var olan acılardan özgürleştirme şansına sahip olur.
7. Dhyana: Meditasyon
Yoga felsefesinin 8 adımı arasında yer alan “dhyana”, meditasyonun tam anlamıyla gerçekleştirilmesini sağlar. Önceki aşamalarda zihnini sakinleştirmeyi başaran uygulayıcı, bu adımda dikkatini tek bir şeyde toplayarak meditasyona başlar. Zihin, doğru nefes kontrolü sayesinde tek bir nesneye ya da vücudun bir bölgesine odaklanır. Dikkatin özellikle bir nesneye sabitlenmesi, zihnin sakinleşmesi çok daha kolaylaşır. Derin bir huzuru beraberinde getiren bu sakinlik, yaşamın tamamı için önemli bir davranış biçimidir.
Yoga felsefesi adımları arasında yer alan dhyana, pek çok açıdan uygulayıcıya fayda sağlar. Bu adımın uygulayıcı için faydalı yönleri şu şekildedir:
- Stres unsurları minimize edilir. Ayrıca kaygıya neden olan düşüncelerden uzaklaşılır.
- Uygulayıcı, kendini fark etme şansı elde eder.
- Odaklanma konusunda yol kat eder. Gündelik hayatta, yaptığı işlerde konsantrasyon sorunu azalır.
- Zihinsel açıdan berraklık ve netlik elde eder.
- Yaratıcılık ve sezgi gelişir.
Dhyana’nın sağladığı avantajlardan yararlanılabilmesi için kişinin egzersizleri düzenli ve doğru bir şekilde yapması oldukça önemlidir. Ayrıca süreç içinde sabırlı davranmak, arzu edilen olumlu sonuçlara ulaşılmasını sağlar.
Unselected
8. Samadhi: Evrenle Bütünlük Sağlama
Yoga felsefesi son aşaması evrenle bütünlük sağlanması olarak tanımlanabilir. Samadhi aşaması, artık kişinin zihin ve beden arasında tam bir uyum gerçekleştirmesini sağlar. Uygulayıcı, ilk 6 aşamada aslında evrenle bütünlük sağlama adımına hazırlık yapar. Çünkü bahsi geçen adımlarda meditasyonun tam olarak nasıl yapılacağına dair çeşitli hususlar hakkında bilgi edinilir. Zihin ve beden meditasyona uygun hale getirilir.
Meditasyon aşamasında ise uygulayıcı, tek bir nesneye odaklanma konusunda kendisini eğitir. Odaklanılan nesne, kişinin evrenle büyük bir uyum yakalamasını sağlar. Çünkü artık şimdi ile bir bütünlük gerçekleştirilir. Bu aşama, yoga adımlarının sonuncusu olmanın yanı sıra kişinin nirvana olarak adlandırılan bir adım olarak da bilinir. Nirvana’da uygulayıcı, kendisini evrendeki tüm nesne ve canlılarla bir hisseder.
Derin meditasyon ve yoga pratiği ile kişi, son aşamaya ulaşır. Yeni bu aşamaya ulaşılabilmesi için kişinin sabırlı ve düzenli bir şekilde meditasyonlara devam etmesi gerekir. Ayrıca meditasyon adımına gelene kadar gerekli olan her bir aşama doğru bir şekilde uygulanmalıdır. Zihinsel ve duygusal engeller aşılmalı, içsel gerçeklik deneyimlenmelidir.
Bu adımda farklı türler ortaya çıkabilmekle birlikte genellikle uygulayıcı, bu aşamada kendisini evren ile bir hissetmeye başlar. Daha doğrusu evrenin sonsuzluğunda kaybolur ama bu kaybolma olumsuz bir durum değildir. Aksine kişi, içsel huzura ulaşarak kendisini yenilenmiş hisseder.
Patanjaliye Göre Yoga Nedir?
Patanjali, yaklaşık olarak MS 2. yüzyılda Hindistan’da yaşamış ve Yoga Sutraları adlı kitabı yazmış olan bir düşünürdür. Yoga felsefesi temelli bir kitap olan Yoga Sutraları, Patanjali’nin yogaya bakışını oldukça net bir şekilde ifade eder. Patanjali yogayı zihinsel, fiziksel ve ruhsal anlamda kişinin dengelenmesidir. Beden ve zihin bütünlüğünün yoga ile elde edildiğine inanan Patanjali, bu bütünlüğün oluşturulabilmesi için çeşitli egzersizler ve nefes tekniklerinin uygulanması gerektiğini düşünür.
Yoga felsefesinin 8 adımı, Patanjali’nin kitabı çıkarımlarındandır. Bu 8 adımın uygulanması, kişinin evrenle bir gibi hissedeceği şekilde zihin ve bedenini eğitmesini sağlar. Bu nedenle günümüz yoga uygulamalarında bu adımların ön planda tutulduğunu söylemek mümkündür.
Yoga Felsefesi ve Ekipman Seçimi
Yoga, bedensel ve ruhsal uyumu hedefler ve bu süreçte kullanılan araçlar, pratiklerin felsefesini yansıtmalıdır. Sürdürülebilir malzemelerden yapılan çevre dostu yoga matları, 'Ahimsa' prensibine (zarar vermeme) uygun düşer. Materyali, kullanıcının hem fiziksel hem de etik olarak rahat hissetmesini sağlar.
'Meditasyon ve Odaklanma', yoga pratiğinin bir diğer önemli yönüdür. Bu bağlamda, yoga blokları ve destek minderleri, asanaları doğru bir şekilde yapabilmek için vücuda gereken desteği sağlar. Özellikle zor pozisyonlarda, bu ekipmanlar vücut ergonomisini koruyarak meditasyonun derinleşmesine yardımcı olur. Yüksek kaliteli ve doğru sertlikteki bloklar ve minderler hem yeni başlayanlar hem de ileri seviye yogiler için pratiklerini geliştirmelerinde büyük rol oynar.
'Pranayama' (nefes kontrolü) uygulamalarında ise, rahat kıyafetler önemlidir. Nefes alıp verme sürecini kolaylaştırmak ve enerji akışını engellememek için, esnek ve nefes alabilen kumaşlardan yapılmış yoga giysileri tercih edilmelidir. Bu tip kıyafetler, pranayama pratiği sırasında vücudun daha rahat hissetmesini sağlar ve daha verimli bir nefes çalışması yapılmasına olanak tanır.
Son olarak, 'Santosha' (memnuniyet) ilkesi, sahip olduklarımızla mutlu olmayı ve mevcut anın tadını çıkarmayı öğütler. Kaliteli bir yoga matı veya diğer yoga ekipmanları ile uzun vadede daha memnun ve motivasyonu yüksek bir pratik sağlar. Kaliteli malzemelerden yapılmış ekipmanlar, daha dayanıklıdır ve sık sık değiştirilme ihtiyacını ortadan kaldırır.
Unselected
