🚲GÜVENLİ BİR SÜRÜŞ İÇİN KÜÇÜK AMA ÖNEMLİ ÖNERİLER🚲

Yeryüzünün en ilkel ulaşım araçlarından biri olsa da kuşku yok ki en keyifli ve kendi içinde harika bir senkron oluşturan mekanizmaya sahiptir velespit. Her ne kadar ilkel olsa da dikkat edilmesi ve bilinmesi gereken önemli ayrıntıları vardır. Bu ayrıntıları bilmek hem sürüşten daha fazla zevk almamızı hem de 1800’lü yılların başından bugünlere dek bizlere yoldaşlık eden bu güzel aletleri daha fazla keşfedip, daha güvenli kullanmamızı sağlar.

Güvenli bir sürüş için dikkat etmemiz ve bilmemiz gereken bazı noktalara değinmeden önce unutmamamız gereken hayati bir gerçek var ki; biz bisikletlilerin kaportası gövdelerimizdir. Bizden veya dışarıdan kaynaklanan bir hatadan ötürü oluşabilecek bir kaza geri dönüşü olmayan sonuçlar doğurabilir. Bunun bilincinde olarak pedallamak en önemli noktalardan bir tanesi. Bu önemli hatırlatmayı yaptıktan sonra aslında bildiğimiz ve birçok yerde okuduğumuz, dinlediğimiz, dikkat etmemiz gereken diğer noktalara alt başlıklar altında bir kez daha bakalım.

FREN

Fren sistemimiz, şüphesiz ki bisikletimizin en önemli ve bakımı düzenli olarak yapılması gereken sistemidir. Doğru frenleme için dikkat etmemiz gerekenlere değinmeden önce fren sistemlerini ayrıntıda boğulmadan ele alalım.

Kullandığımız bisikletlerin türü fark etmeksizin %90 fren sistemimiz ya v brake denilen pabuçlu fren sistemidir ya da kendi içinde mekanik ve hidrolik olarak kategorize olan disk fren sistemidir. Disk ve v brake frenlerin hangisinin birbirinden daha iyi olduğunu tartışmak kanımca doğru değil. Çünkü kullanım alanı ve zemin koşullarına göre her iki fren sisteminden de alacağımız performans değişkenlik gösterir. Fakat yadsınamayacak bir gerçek var ki; v brake frenlerin bakımı ve tamiri oldukça kolay yapılırken, disk frenlerde bakım ve tamir kimi zaman usta eller isteyebilmekte.

V-brake dediğimiz pabuçlu fren sisteminin çalışma şekli basit ve bakımı oldukça kolay bir fren tipidir. Fren kollarına bastığımızda pabuçların janta sürtmesi ile frenleme sağlar. Disk fren sistemi ise biraz önce de söylediğim gibi kendi içerisinde mekanik ve hidrolik olmak üzere ikiye ayrılır. Mekanik fren telle çekim yaparken, hidrolik fren pompalanan yağ aracılığı ile diski kaliperler arasında sıkıştırarak frenleme sağlar. Kimi istisna modeller vardır ki hidro-mekanik sisteme sahip.(Bkz: Trek Domane Disc 4.0) Mekanik sistemin eksisi ise; ekstra ağırlığı ve daha sık bakım gerektirmesi. Hidrolik ise daha dayanıklı ve hafiftir.

Gelelim iyi bir fren için hangi tip fren sistemine ihtiyacımız olduğuna. Arazi yollarında, ıslak ve çamurlu yollarda güvenli ve kaliteli fren için disk fren sistemi alternatifsizdir. V brake sistemlerinde ise ıslak ve çamurlu yollarda frenleme anında pabuçların jant ile sürtünme kuvveti düşebilir ve bunun sonucunda frenleme kalitesi oldukça azalır. Son zamanlarda birtakım markalar 4 mevsim pabuçlar üreterek daha kaliteli frenleme sağlayan ürünler ürettiler. Fakat pabuçlarda teknoloji ne kadar ilerlese de arazide, çamurlu yollarda disk frenin sağlayacağı kaliteli frenin yerini tutamaz.

Fren tercihinde bulunmadan önce bisikletimizi nerede ve nasıl ortamlarda kullanacağımızı göz önünde bulundurmalıyız. Aynen genel olarak bisiklet türlerinde tercih yaparken nerede kullanacağımızı göz önünde bulundurduğumuz gibi.

LASTİK

Şüphesiz ki hızımızı, hafifliğimizi ve güvenli sürüşü etkileyen en önemli parçalardan biri dış lastiklerimiz. Unutmamalıyız ki dişli, dişsiz, mtb lastiği, yol lastiği gibi türleri ve kalınlık çeşitleri olan lastiklerimizin hiçbiri %100 yol tutuşu sağlamaz. Bilindiği üzere kalın ve dişli lastiklerin yol tutuşu daha yüksektir fakat ıslak veya kaygan zeminde hiçbir dış lastiğin kaymama garantisi yoktur. En yüksek teknolojide üretilen dünyaca ünlü markaların lastikleri dahi kaygan, ıslak zemine yenik düşebilir. Virajlarda ivmemizi ve doğru açıyı iyi ayarlamak gerekmektedir. Virajlar haricinde, düz yollardaki tümseklere, asfalt çalışmaları sonucu oluşan yol tahribatlarına lastiğimizin yapısı ve ebadı ne olursa olsun dikkat etmeliyiz.

Lastik başlığının altında jant akorduna da değinmek istiyorum. Düzenli olarak, bilhassa uzun sürüşlerden, yarışlardan sonra jant akortlarımızı da büyük bir titizlikle kontrol etmeliyiz. Kontrol edeceğimiz lastiği havaya kaldırıp çevirdiğimizde kolaylıkla fark edebileceğimiz bu ayrıntı da güvenli sürüş için çok büyük önem taşımaktadır. Çevirdiğimiz lastik dönerken hafif bir yalpalama yapıyorsa jant akordunda bozulma var demektir ve bir sonraki sürüşe kadar mutlaka bu ayar bozukluğu giderilmelidir.

Bir diğer önemli nokta; lastiklerimizin basıncı. Yağmurda ya da çamurlu, toprak yolda pedallıyorsak lastiğimizin basıncını mutlak suretle düşürmeliyiz. Çünkü düşük basınçlı lastik yeri daha iyi kavrar ve kayma, patlama olasılığı daha düşüktür. Ufak bir ayrıntı gibi gözükse de arazi yollarında ihmal etmememiz gereken bir ayrıntıdır.

Bisikletimizin türüne göre dış lastiklerin yapısı da değişkenlik gösterir. Özetlememiz gerekirse; arazi şartlarında, çamurlu ve patika yollarda dişli lastikler daha sağlam bir yol tutuşu sağlarken (çamur zeminler için özel olarak üretilen çamur lastikleri olduğunu da hatırlatalım), asfalt ve düz yollarda dişsiz lastikler çok daha rahat pedallamamızı sağlar. Fakat unutmayalım ki altımızdan akıp giden yol nasıl olursa olsun, lastiğimiz hangi tür lastik olursa olsun gidon hâkimiyetini ve dikkatimizi sürekli diri tutmamız gerekmekte.

SELE YÜKSEKLİĞİ

Selelerimiz için, güvenli bir sürüşten ziyade konforumuzu sağlayan bir parça gibi algı oluşmuş olabilir. Fakat selemizin yüksekliğinin sürüşümüzün ne kadar güvenli olduğuyla direkt olarak bağlantısı olduğu gibi boyun sağlımız için de gidon yüksekliği ile beraber büyük önem teşkil etmektedir.

Sele ve gidon yüksekliği boyumuza göre ayarlanır. Fakat sert ve dik inişlerde sele yüksekliğinin boyumuz ile orantısını bozup ufak oynamalar yapmalıyız. Çünkü iniş sırasında sele ne kadar yüksek olursa ağırlığımız normalden fazla öne doğru olacaktır ve ileri kapaklanma ihtimalimiz bir o kadar fazla olur. Fakat seleyi alçaltıp, ağırlığımızı hafif arkaya doğru verdiğimizde çok daha güvenli ve sağlam inişler gerçekleştiririz. “Sele yüksekliğimin ayarını bir daha tutturamam” telaşını yaşayan pedalşörlere ufak bir tavsiye: Sele size uygun yükseklikte iken sele borusunun dip kısmına ufak bir çizik atıp sizin için ideal olan yüksekliği her zaman yakalayabilirsiniz.

PEDAL

Vücudumuzun bisikletimize temas ettiği üç noktadan biridir pedallar. (Diğerleri; gidon ve sele) Tüm güç pedallardan yayılır diyebiliriz. Pedallar da kendi içerisinde 3’e ayrılır. Düz, platform ve spd (Shimano Pedaling Dynamics) pedal olmak üzere.

Düz ve platform pedalların kullanımı arasında ince ayrım olmasa da spd pedal güvenlik açısından kullanımı dikkat gerektiren bir pedal türüdür. Bilindiği üzere spd pedal performans ve hız tutkunları için vazgeçilmezdir. Fakat yeteri deneyim edinmeden, tak-çıkar işlemine alışmadan trafik içine çıkmak ve yüksek hızda gitmek çok sakıncalı. O yüzden spd pedala geçiş yapacaksanız kesinlikle yeteri kadar alışma turları atmalısınız ve bu turlarda sık sık ayaklarınızı takıp çıkarmalısınız. Spd pedalların sürüş sırasında, tırmanışlarda çok daha az eforla çok daha hızlı gitme imkânı sunduğu bir gerçek ama hız ve performans açısından bir iddianız yok ise çok elzem bir pedal türü değil.

Düz pedallar kullanıyor isek piyasadaki kauçuk yüzeyli pedalları tercih etmemiz sürüş esnasında ayaklarımızın pedaldan kayma olasılığını azaltmamızı sağlar. Kauçuk yüzeyli pedallara alternatif olarak dişli olarak tabir edebileceğimiz pedallar da ayağımızın pedal yüzeyinden kaymasına engel olacaktır.

YANIMIZDA OLMASI GEREKENLER

Velespitimiz ile yollara koyulduğumuzda kask, eldiven gibi güvenlik aksesuarlarının yanı sıra yanımızda bulundurmamız gereken bazı yedek parça ve aksesuarlar vardır. Tabi ki uzun turlarda çok daha fazla malzeme gerekmekte ama günlük, kısa turlarda yanımızda olması gerekenleri gelin maddeler halinde inceleyelim:

- İç Lastik. Uzun turlarda da, kısa turlarda da iç lastik patlaması sonucunda turumuzun yarıda kalmaması için her zaman yanımızda 1 ya da 2 tane olması gerekmekte.
- Alyan takımı. Kimi zaman hayat kurtarabilir. Gevşeyen vidalarımızı sıkmaya, bisikletimizin herhangi bir parçasını değiştirirken ilgili parçayı söküp çıkarmaya yarar. Hiç kullanmasak bile varlığı güven verir desem abartmış olmam.
- Yama seti. Kimi zaman patlayan iç lastiğimizi değiştirmek yerine yama yapmamız yetebilir. Bu yüzden patlayan noktayı bulup yapacağımız kontrol sonrası nasıl bir müdahalenin doğru olduğuna karar veririz. Oldukça portatif ve hafif yama setlerinden mutlaka edinmeliyiz.
- Ufak pompa.
- Ufak levye takımı. İç lastik değişimlerinde olmazsa olmaz bir parçadır. Elinizle veya herhangi bir parça ile 20 dakikada yapacağınız işi 2 dakikada halleder.
- Gözlük. Süratli sürdüğümüzde ya da hızlı inişlerde gözümüze böcek, sinek girme riski normal sürdüğümüzdekinden çok daha fazladır. Gözlük takmayı sevmeseniz bile hızlı ilerlerken ya da inişlerde geçici olarak takmanız daha güvenli bir sürüş sağlayacaktır. Ayrıca rüzgârdan dolayı gözümüzde oluşan yaşarmayı da engellemiş oluruz.
- Gece sürüş yapıyorsak ön-arka aydınlatma. Bilhassa arka farımızın çakar modda olması önemli.

TRAFİKTEYKEN!

Ülkemizde bisiklet kültürünün olmadığı gerçeği maalesef trafiğe çıktığımız her zaman tüm gerçekliği ile yüzümüze vuruyor. Bisiklet yollarının motorize faşizm ve yayalar tarafından işgali, bisikletin bir ulaşım aracı olarak kabul görmemesi, trafikte yaşanan tacizler ve kazalar… Bu kültürün ülkemizde tam olarak yer bulması çok uzun vadede gerçekleşecek bir durum olduğu için en azından trafikte görünürlüğümüzün artması için giyimimize önem göstermeli ve bir takım aparatlara/aksesuarlara önem vermeliyiz. Renkli, dikkat çekici kıyafetler/formalar, reflektörlü yelekler, arka ve ön farlar, kask veya gidon aynası, korna olmazsa olmazlar! Ve kendi can güvenliğimiz için kask ile eldiven en önemli aksesuarlar! Bunlar şüphesiz ki bugüne kadar her yerde binlerce kez yazıldı. Fakat kasksız trafiğe çıkan, farları olmadan gece sürüşü yapan yüzlerce bisikletli görüyoruz. Ve onları gördükçe yazmaya devam etmeliyiz. İlgili herkes tarafından da üzerine basılarak yazılmaya, söylenmeye devam edilmeli.

Trafikteyken dikkat edilmesi gereken bir tuzağa gelelim. Mazgallar !!! Ülkemizin neredeyse her şehrinde mazgallar dikey şekilde yerleştirildiği için özellikle ince lastikli bisikletçilerin baş belası. Bir defasında Bostancı’da 2.10 genişliğinde lastikle dahi girdiğimi hatırlıyorum. O yüzden mazgal gördüğümüz yerde hızımızı azaltıp, hafif çapraz sürüş ile geçmeliyiz.

Araç sürücülerinin dikkatsizliği sonucu kazalara sebebiyet veren bir diğer talihsiz durum ise bir anda açılan araba kapıları! Bildiğimiz üzere bisikletler, bisiklet yolunun olmadığı yollarda sağ şeritte motorlu taşıtlar ile aynı sorumlulukta ilerleme hakkına sahiptir. Fakat sağ şeritte pedallarken yanlarından geçtiğimiz araçların içinde sürücü var mı yok mu mutlaka kontrol etmeliyiz. Çünkü çoğu araç sürücüsü kontrolsüz bir şekilde kapılarını açarak biz bisikletliler için büyük tehlike oluşturuyorlar.

Sağ şeritte ilerlemek karayolları kanununda açıkça bizlere sunulmuştur. Fakat kendi şeridimizde ilerlesek dahi büyük araçlara çok fazla yaklaşmamalıyız. Çünkü kamyon, kamyonet, tır gibi ağır taşıtların bizleri görme olasılığı normal araçlara nazaran çok daha azdır. O yüzden ağır taşıtların yanından her zamankinden daha çok kontrollü geçmeliyiz.

Trafikte hassas olmamız gereken bir diğer husus ise; yayalar. Maalesef bisiklet yollarında bile yayalara dikkat etmeliyiz çünkü yukarıda da belirttiğimiz gibi bisiklet kültürü hiçbir şekilde tanınmamakta. Aslına bakarsanız Hollanda gibi bisiklet kültürünün sağlam temeller üzerine oturduğu ülkelerde bisiklet yollarında veya trafiğin sağ şeridinde öncelik yayaların değil bisikletlilerindir. Yaşanan herhangi bir kazada da yasalar bisikletliyi haklı bulur. Çünkü ihlali yapan yayadır. Fakat bizim ülkemizde bu tip yasaların olması fazlasıyla ütopik ve bisiklet yollarında mangal yapıp, çay demleyen insanlarımız olduğu için fazlasıyla dikkatli olmalıyız. Bisikletiyle kaldırımdan giden pedalşörlere de bir mesajımız olsun: Kaldırımlar kesinlikle bisikletlilerin değildir. Eğer kaldırımdan gidecekseniz bisikletten inmeli ve elinizde gitmelisiniz.

Güvenli bir sürüş için önemli başlıklara –ağırlıklı olarak teknik başlıklar- ana hatlarıyla değinmeye çalıştım. Yukarıda da belirttiğim gibi bu yazdıklarım hiç bilinmeyen, yazılmamış bilgiler değil. Hepsinden önemlisi bildiklerimizi pratiğe dökmek olduğu için ve bu noktada bazı eksiklikler olması sebebiyle yazılmaya devam edilmeli. En ufak bir farkındalık yaratabilmek dahi büyük bir artı olacaktır.

Herkese bol pedallı günler ve keyifli sürüşler diliyorum.
Efe Subaşı

Sağlıkla ve sporla kalın!

Efe Subaşı

Decathlon Türkiye Atölye Lideri