PROPRİYOSEPSİYON NEDİR? ÖNEMİ VE BİLİNMESİ GEREKENLER

Propriyosepsiyon, en genel tanımıyla, vücut bölümlerinin hangi konumda olduğu hakkında bilinçli ve bilinç dışı şekilde haberdar olma becerisi veya yeteneği olarak tanımlanabilir. Bu kavram, eklem hareket ve eklem pozisyon duyularını da bünyesinde barındırır. Vücutta bulunan duyusal sinir uçları, beyne vücudun tüm bölümlerinin konumu hakkında sinyaller gönderir. Zaten eklemlerinin pozisyonlarını ve onları saran kaslardaki gerilim düzeyini bildirme görevi de sinir uçlarına aittir. Başka bir deyişle sinirler kas ile eklemlerin pozisyonu hakkında beyne sürekli olarak bilgi gönderen bir iletişim sistemi kurar.

Propriyoseptif sistem çerçevesinde çalışan reseptörler, kasların ve eklemlerin durumunu omurilik aracılığıyla beyne iletir. Kasta gerilme olması halinde beyin kasa gevşeme sinyali gönderir. Ancak tüm bunlar olurken sen bilinçli olarak hiçbir şey yapmaz, bu sistemin çalışması için ekstra çaba harcamak durumunda kalmazsın.

Propriyoseptif sistem çeşitli nedenlere bağlı olarak olumsuz etkilenebilir. Yaş ilerlemesinden kaynaklı olarak sinirlerde ya da kaslarda oluşan değişimler, bazı yaralanmalar, travmalar veya ameliyatlar propriyosepsiyonun bozulmasına yol açabilir. Söz konusu bozukluğun tespit edilebilmesi için uzman hekimler tarafından uygulanan test ve klinik muayene bulgularının değerlendirilmesi gerekir.

Propriyosepsiyon bozulmasının etkileri kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Ameliyat ya da travma sonrasında propriyoseptif sistemde yaşanan hafif zayıflıklar kimi zaman kişi tarafından fark edilmeyebilir. Ancak ciddi vakalarda farklı zeminler üzerinde yürürken denge kaybı hissinin yaşanması ya da hassas motor becerileri gerektiren eylemlerde zorluk çekilmesi gibi semptomlar gözlemlenebilir. Propriyoseptif sistemi hasar gören kişiler tek ayak üstünde durmakta, düz bir çizgide yürümekte, eğilirken dengelerini korumakta ya da kas gücü seviyelerini kontrol etmekte güçlük çekebilir. 

Propriyosepsiyon, çeşitli aktiviteler ve görevlerden oluşan rehabilitasyon ve fizyoterapi tedavileri eşliğinde geliştirilebilir. Klinisyenler hastalara farklı uyaranları tespit ve ayırt etmelerini sağlayan uygulamalar yaptırabilir. Ayrıca yine rehabilitasyon tedavileri kapsamında, hastalara denge ve çift görev eğitimleri verilebilir. Hareketli zemin ve vibrasyon çalışmaları ya da pliometrik egzersizler, aktif eylem pozisyonunu artırarak propriyosepsiyonun gelişmesine yardımcı olabilir. Elbette söz konusu süreçlerin tümü hekimler tarafından ve kişiye özel şekilde planlanmalıdır.



Sağlıkla ve sporla kal!